System szkolenia HALS na państwowe patenty żeglarskie

System szkolenia HALS na państwowe patenty żeglarskie. Wszelkie prawa zastrzeżone. Wykorzystanie w całości lub części niniejszego opracowania bez zgody SITŻ HALS narusza jego autorskie prawa i jest zabronione.

1. ZAŁOŻENIA OGÓLNE

1. Organizatorem szkolenia według niniejszego Systemu może być osoba prawna lub fizyczna posiadająca odpowiednią licencję szkoleniową HALS.
2. Szkolenie mogą prowadzić osoby fizyczne spełniające następujące warunki:
2.1. Szkolenie grupowe (co najmniej dwa jachty):
– kierownik wyszkolenia żeglarskiego (KWŻ) posiada patent żeglarski wyższy niż stopień, na który prowadzone jest szkolenie, Białą Licencję Szkoleniową HALS oraz inne wymagane przepisami uprawnienia,
– pozostali członkowie żeglarskiej kadry instruktorskiej posiadają patenty żeglarskie co najmniej takie, na jakie prowadzone jest szkolenie i co najmniej Błękitną Licencję Stowarzyszenia HALS oraz inne wymagane przepisami uprawnienia.
2.2. Szkolenie indywidualne:
– instruktor posiadający patent co najmniej taki na jakie prowadzone jest szkolenie i co najmniej Błękitną Licencję Stowarzyszenia HALS oraz inne wymagane przepisami uprawnienia.
3. Możliwe są wszelkie formy szkolenia, które zapewnią realizację programu szkolenia na wybrany patent żeglarski według niniejszego Systemu.
4. Podczas zajęć praktycznych na wodzie zostanie zapewnione wymagane przepisami zabezpieczenie ratownicze.
5. Instruktorzy żeglarstwa prowadzący szkolenie powinni posiadać polisę ubezpieczeniowa OC w zakresie prowadzenie szkolenia żeglarskiego.

2. SZKOLENIE NA PATENT ŻEGLARZA JACHTOWEGO

Osoba odbywająca szkolenie na patent żeglarza jachtowego powinna opanować wiedzę i umiejętności praktyczne umożliwiające bezpieczne prowadzenie jachtu żaglowego po wodach śródlądowych w zakresie uzyskiwanych uprawnień.

2.1. Wiedza teoretyczna:

1. Wiadomości o jachtach żaglowych
1.1. Budowa i nazewnictwo podstawowych części składowych jachtu śródlądowego i jego osprzętu.
1.2. Zasady obsługi silnika zaburtowego.
1.3. Zasady obsługi instalacji jachtowych jachtu śródlądowego: paliwowej, gazowej, elektrycznej, wodnej.
1.4. Podstawowe wyposażenie jachtu śródlądowego: środki techniczne, ratownicze, medyczne, ppoż.
1.5. Rodzaje jachtów śródlądowych. Podział ze względu na budowę, osprzęt i eksploatację.
1.6. Elementy historii żeglarstwa.

2. Teoria żeglowania
2.1. Wiatr rzeczywisty, własny i pozorny.
2.2. Kursy jachtu względem wiatru.
2.3. Siły działające na jacht w ruchu.
2.4. Efektywność pracy żagli.
2.5. Działanie steru i miecza.
2.6. Stateczność jachtu.
2.7. Nawietrzność i zawietrzność jachtu.

3. Przepisy
3.1. Wykaz państwowych przepisów dotyczących żeglugi śródlądowej i żeglarstwa.
3.2. Podstawowe definicje i przepisy żeglugowe obowiązujące na wodach śródlądowych odnoszące się do żeglugi jachtowej.
– statek, mały statek, jacht żaglowy
– zasady ruchu żeglugowego
– sygnalizacja wzrokowa i dźwiękowa statków
– znaki żeglugowe
– uprawnienia do prowadzenia jachtów żaglowych
– ogólne przepisy bezpieczeństwa.
3.3. Podstawowe zasady ochrony wodnego środowiska naturalnego.
3.4. Odpowiedzialność prawna sternika jachtu.
3.5. Wypadki i awarie, zasady postępowania.

4. Locja
4.1. Oznakowanie śródlądowego szlaku żeglugowego.
4.2. Oznakowanie miejsc niebezpiecznych.
4.3. Budowa koryta rzeki.
4.4. Podstawowe budowle hydrotechniczne.
4.5. Popularne szlaki żeglugowe, akweny i mariny na wodach Polskich.

5. Ratownictwo
5.1. Środki bezpieczeństwa na jachcie śródlądowym i zasady ich użytkowania.
5.2. Zasady wyzwania pomocy.
5.3. Wiadomości o służbach ratowniczych na wodach śródlądowych.
5.4. Zasady postępowania po wywrotce jachtu.
5.5. Zasady postępowania podczas alarmu „człowiek za burtą”.
5.6. Podstawy pomocy przedmedycznej w najczęściej występujących obrażeniach na jachcie.
5.7. Przygotowanie jachtu i załogi do żeglugi w trudnych warunkach pogodowych.
5.8. Zasady bezpieczeństwa podczas żeglowania w trudnych warunkach pogodowych.
5.9. Prawidłowy ubiór żeglarski.

6. Meteorologia
6.1. Powietrze, podstawowe właściwości.
6.2. Wiatr, skala Beauforta.
6.3. Ruch lokalny powietrza, bryza, zmiany siły i kierunku wiatru.
6.4. Podstawowe wiadomości o globalnej cyrkulacji powierza na kuli ziemskiej.
6.5. Podstawowe wiadomości o układach barycznych, niż, wyż.
6.6. Podstawowe wiadomości o chmurach.
6.7. Podstawowe wiadomości o frontach atmosferycznych.
6.8. Niebezpieczne zjawiska meteorologiczne dla żeglarzy.
6.9. Umiejętność uzyskiwania i wykorzystywania prognoz pogody.

7. Zasady manewrowania śródlądowym jachtem żaglowym
7.1. Kierowanie załogą, komendy żeglarskie.
7.2. Zasady cumowania, kotwiczenia, ferholung i overholung.
7.3. Zasady manewrowania jachtem pod żaglami.
7.4. Zasady manewrowania jachtem na silniku.
7.5. Umiejętność planowania i wyboru drogi jachtu.
7.6. Żeglowanie w trudnych warunkach pogodowych.
7.7. Zasady śluzowania.
7.8. Zasady żeglowania na rzece.
7.9. Zasady sztrandowania.

8. Etykieta i ceremoniał żeglarski
8.1. Podstawy etykiety żeglarskiej.
8.2. Podstawy ceremoniału żeglarskiego.
8.3. Obyczaje żeglarskie.

9. Elementarne wiadomości o żegludze morskiej*
9.1. Elementarne wiadomości o przepisach obowiązujących na wodach morskich oraz przepisy portowe.
9.2. Elementarne wiadomości o nawigacyjnym oznakowaniu wód morskich.
9.3. Elementarne informacje o zasadach ratownictwa na wodach morskich.
9.4. Ogólne zasady żeglowania po wodach morskich.

* – pkt 9. Elementarne wiadomości o żegludze morskie należy traktować jako wiadomości uzupełniające. Osoby posiadające patent żeglarza jachtowego lub nie posiadające żadnych uprawnień planujące żeglowanie po wodach morskich powinny we własnym zakresie nabyć odpowiednią wiedzę i umiejętności w tym zakresie.

Stowarzyszenie HALS odradza prowadzenie jachtu po wodach morskich bez posiadania patentu Jachtowego sternika morskiego, lub certyfikatu HALS Żeglarza morskiego.

2.2. Umiejętności praktyczne

2.2.1. Umiejętność wykonywania następujących czynności eksploatacyjnych jachtu śródlądowego i zasady bezpieczeństwa ich wykonywania:
– użytkowanie środków ratunkowych,
– poruszanie się po jachcie
– obsługa żagli,
– obsługa szotów,
– refowanie żagli.
– obsługa miecza,
– obsługa urządzenia sterowego,
– obsługa silnika przyczepnego,
– obsługa cum, praca cumami,
– obsługa odbijaczy,
– użytkowanie bosaka i pychu,
– umiejętność balastowania,
– obsługa kotwicy,
– obsługa podstawowych instalacji na jachcie: paliwowej, wodnej, elektrycznej, gazowej,
– taklowanie jachtu, klar jachtu,
– przygotowanie jachtu do wypłynięcia, sprawdzenia stanu technicznego jachtu żaglowego i jego wyposażenia z uwagi na bezpieczeństwo żeglugi.
– przygotowanie jachtu do żeglugi w trudnych warunkach pogodowych.
2.2.2. Umiejętność wykonania następujących czynności i manewrów śródlądowym jachtem żaglowym.
1. Cumowanie jachtu, ferholung, overholung.
2. Pagajowanie.
3. Nadawanie prędkości początkowej, hamowanie jachtu.
4. Kotwiczenie, stanie na boi.
5. Manewry i czynności pod żaglami:
– trzymanie kursu,
– regulacja prędkości,
– zmiana kursu (odpadanie, ostrzenie),
– zacieśniona cyrkulacja,
– zwrot przez sztag,
– zwrot przez rufę,
– stawanie w dryf.
– alarm „człowiek za burtą”
– dojście do boi,
– odejście od boi,
– stawanie na kotwicy,
– zejście z kotwicy,
– odejście od nabrzeża,
– dojście do nabrzeża.
6. Manewry i czynności na silniku:
– trzymanie kursu,
– regulacja prędkości,
– bieg wsteczny,
– zmiana kursu,
– zacieśniona cyrkulacja,
– odejście od nabrzeża,
– dojście do nabrzeża,
– alarm „człowiek za burtą”
– dojście do boi,
– odejście od boi,
– postawienie na kotwicy,
– zejście z kotwicy,
– holowanie pojedynczego jachtu.
2.2.3. Prace bosmańskie
– umiejętność wiązania podstawowych węzłów żeglarskich: prosty, ratowniczy (dwa sposoby), knagowy, ósemkowy, refowy, szotowy, flagowy, rożkowy, sztyk, wyblinka, cumowy żeglarski, kotwiczny, związ wantowy, buchta.
– podstawowe naprawy osprzętu i instalacji jachtowych.

2.3. Normy i zalecenia
1. Szkolenie powinno się odbywać na wodach śródlądowych. Podstawowym jachtem do szkolenia praktycznego z manewrowania pod żaglami i na silniku ma być jacht śródlądowy kabinowy typu slup o długości kadłuba minimum 6.5 m., wyposażony w silnik zaburtowy. Zaleca się, aby długość kadłuba jachtu była w zakresie od 7 m do 8 m. oraz aby jacht był wyposażony w obecnie występujący na tego typu jachtach osprzęt taki jak: roler foka i leasy jack. Zaleca się wykorzystanie dodatkowo w szkoleniu pod żaglami otwarto pokładowy jacht mieczowy typu slup.
2. Łączny czas szkolenia pojedynczej osoby za sterem jachtu nie może być krótszy niż 15 godzin.
3. Podczas szkolenia praktycznego wszystkie osoby mają mieć założone kamizelki ratunkowe lub asekuracyjne zgodne z obowiązującymi przepisami i normami.
4. Szkolenie praktyczne pod żaglami i na silniku powinno odbywać się przy sile wiatru 1-4 °B. Szkolenie przy sile wiatru 5 °B powinno zawierać tylko elementy nauki żeglowania w trudnych warunkach pogodowych.
5. Łączna długość nabrzeża lub pomostu wykorzystywanego do szkolenia praktycznego powinien być o długości co najmniej 15 m. Nabrzeże lub pomost powinien być wyposażony w poprawne urządzenia cumownicze. Głębokość wody przy nabrzeżu lub pomoście powinna pozwalać bez zakłóceń wykonywać szkoleniowe manewry. Nabrzeże lub pomost powinien spełniać wszystkie warunki bezpiecznego przebywania na nim osób odbywających szkolenie.
6. Akwen szkoleniowy powinien pozwalać bez zakłóceń prowadzić szkolenie praktyczne oraz prowadzenie pełnej obserwacji szkolenia. Na akwenie szkoleniowym powinna być umieszczona co najmniej jedna boja manewrowa.
7. Podczas szkolenia praktycznego powinna być przygotowana do natychmiastowego użycia motorówka ratownicza i powinna być prowadzona ciągła obserwacja akwenu szkoleniowego..

2.4. Definicje dotyczące prawidłowego wykonywania manewrów jachtem śródlądowym

1. Osoba kierująca jachtem śródlądowym powinna:
– płynąc pod żaglami obsługiwać urządzenie sterowe oraz szot grota (dotyczy to przypadku gdy jacht żegluje z wykorzystaniem tego żagla),
– płynąc na silniku obsługiwać urządzenie sterowe i silnik,
– wydawać komendy i polecenia załodze zgodnie z obowiązującym systemem komend,
– nie wydawać sobie komend,
– wykazywać się umiejętnością kierowania i planowania pracy załogi,
– wydawać komendy i polecenia we właściwym momencie oraz egzekwować ich wykonywanie.
2. Brak komend i poleceń wydawanych załodze przez kierującego jachtem jest traktowane, jako brak umiejętności z zakresu kierowania pracą załogi.
3. Członek załogi powinien:
– posiadać umiejętność prawidłowego reagowania na przechyły jachtu (balastowanie) bez polecenia kierującego jachtem,
– posiadać umiejętność prawidłowego ustawienie foka w stosunku do kierunku wiatru,
– posiadać umiejętność prawidłowego zachowania się podczas alarmu „człowiek za burtą”
– prawidłowo wykonywać polecenia i komendy kierującego jachtem,
– prawidłowo odpowiadać na komendy
4. Podczas wykonywania manewru alarm „człowiek za burtą” za właściwą burtę, którą podchodzi się do człowieka za burtą rozumie się:
– na jachcie mieczowym otwarto pokładowym – burta nawietrzna
– na jachcie kabinowym burta, po której stronie na rufie jest drabinka wejściowa lub inne urządzenie wspomagające wejście na pokład.
5. Za prawidłowe wykonanie manewrów pod żaglami uważa się:
a) zwrot przez sztag
jacht zmienił hals przechodząc linię wiatru dziobem z zachowaniem prędkości manewrowej w ciągłej, nie przerwanej cyrkulacji, z kursu ostry bajdewind na kurs ostry bajdewind przeciwnego halsu,
b) zwrot przez rufę
jacht zmienił hals przechodząc linię wiatru rufą w ciągłej, nie przerwanej cyrkulacji, z kursu pełny baksztag na kurs pełny baksztag przeciwnego halsu,
c) stawanie w dryf
jacht z dowolnego kursu bez luzowania foka i luzując grota rozpoczął cyrkulację na wiatr, przeszedł linię wiatru i mając całkowicie wyluzowany szot grota i zablokowany szot foka jacht ustawił się burtą do wiatru, następnie po przełożeniu i zablokowaniu steru na przeciwległej burcie jacht rozpoczął dryf.
d) odejście od nabrzeża
jacht został sprawdzony pod względem sprawności technicznej oraz niezbędnego wyposażenia, po analizie kierunku i siły wiatru oraz usytuowania jachtu przy nabrzeżu, został dokonany wybór bezpiecznego i skutecznego manewru, nastąpił podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do manewru, po oddaniu cum i uzyskaniu prędkości manewrowej odszedł bezpiecznie od nabrzeża z wykorzystaniem co najmniej jednego żagla i popłynął na zadanym halsie.
e) dojście do nabrzeża
jacht został wstępnie przygotowany do manewru, po analizie kierunku i siły wiatru oraz wolnych miejsc przy nabrzeżu zostało wybrane miejsce oraz sposób bezpiecznego i skutecznego dojścia w to miejsce, nastąpił podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do wybranego manewru, jacht doszedł bezpiecznie w wybrane miejsce do nabrzeża z wykorzystaniem co najmniej jednego żagla, został poprawnie zacumowany i sklarowany.
f) alarm „człowiek za burtą” ( manewr pętlą rufową)
ogłoszono alarm, wyrzucono prawidłowo środek ratunkowy, wyznaczono obserwatora, jacht obrał kurs ostry bejdewind, po nabraniu odpowiedniej wysokości odpadł i wykonał zwrot przez rufę , następnie wyostrzył i obrał kurs bejdewind na „człowieka za burtą”, zmniejszając prędkość jacht podpłynął do „człowieka” kursem bajdewind, właściwą burtą z prędkością ok. 0.5 węzła ( ok. 1 km/h), czas całego manewru nie powinien przekroczyć 3 minuty, w trakcie manewru wyznaczono odpowiednio wcześnie osoby do podjęcia „człowieka” i w najdogodniejszym miejscu w zależności od konstrukcji jachtu, podjęto go z wody na pokład, udzielono „człowiekowi” niezbędnej pomocy, utrzymano zdolność manewrową jachtu przez cały czas manewru. Dopuszcza się w trakcie manewru wykonanie jeszcze jednego zwrotu, zwrotu przez sztag, przy zachowaniu wszystkich innych zasad prawidłowego wykonanie tego manewru. Jeżeli jest taka możliwość, należy w trakcie wykonywania manewru uruchomić silnik celem posiadania możliwości wspomagania się nim podczas wykonywania manewru.
g) alarm „człowiek za burtą” (z wykorzystaniem dryfu)
ogłoszono alarm, wyrzucono prawidłowo środek ratunkowy po nawietrznej „człowieka”, jacht został postawiony w dryf, jacht będąc w dryfie podpłynął w pobliże „człowieka” na odległość pozwalająca podać rzutkę „człowiekowi”, wyznaczono odpowiednio wcześnie osoby do podjęcia „człowieka” i w najdogodniejszym miejscu w zależności od konstrukcji jachtu, podjęto go z wody na pokład, manewr został wykonany w czasie nie dłuższym niż 3 minuty, udzielono „człowiekowi” niezbędnej pomocy, jacht przez cały czas manewru był postawiony w dryf. Jeżeli jest taka możliwość, należy w trakcie wykonywania manewru uruchomić silnik celem posiadania możliwości wspomagania się nim podczas wykonywania manewru.
h) dojście do boi
nastąpił wybór sposobu wykonania manewru i podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do manewru, jacht zatrzymał się przy boi w odległości skutecznego zasięgu bosakiem, a boja znajduje się przed dziobem lub przy burcie do wysokości want, zacumowano jacht poprawnie do boi zrzucono żagiel i sklarowano jacht,
i) odejście od boi
nastąpił wybór sposobu wykonania manewru i podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do manewru, jacht po oddaniu cumy dziobowej biegiem wstecznym odszedł od boi i ustawił się na zadanym halsie,
j) postawienie na kotwicy
nastąpił wybór miejsca do wykonania manewru i podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do manewru, jacht zatrzymał się w wybranym miejscu w linii wiatru, rzucono kotwicę, luzując linę kotwiczną jacht na biegu wstecznych odszedł na określoną odległość, po zatrzymaniu zrzucono żagiel a następnie jacht został poprawnie sklarowany,
k) zejście z kotwicy
nastąpił wybór sposobu wykonania manewru i podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do manewru, po postawieniu żagla i wyrwaniu kotwicy jacht odszedł na zadany hals, dokonano klaru kotwicy i liny kotwicznej.
6. Za prawidłowe wykonanie manewrów na silniku uważa się:
a) odejście od nabrzeża
jacht został sprawdzony pod względem sprawności technicznej oraz niezbędnego wyposażenia, po analizie kierunku i siły wiatru oraz usytuowania jachtu przy nabrzeżu został dokonany wybór bezpiecznego i skutecznego manewru, nastąpił podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do manewru, jacht po oddaniu cum i uzyskaniu prędkości manewrowej odszedł bezpiecznie od nabrzeża i popłynął wybranym kursem,
b) dojście do nabrzeża
jacht został wstępnie przygotowany do manewru, po analizie kierunku i siły wiatru oraz wolnych miejsc przy nabrzeżu zostało wybrane miejsce oraz sposób bezpiecznego i skutecznego dojścia w to miejsce, nastąpił podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do wybranego manewru, jacht doszedł bezpiecznie w wybrane miejsce do nabrzeża, został poprawnie zacumowany i sklarowany,
c) alarm „człowiek za burtą”
ogłoszono alarm, wyrzucono środek ratunkowy po nawietrznej „człowieka” i wyznaczono obserwatora, wykonano poprawna cyrkulację, jacht podpłynął do „człowieka za burtą” kursem na wiatr, właściwą burtą z prędkością ok. 0.5 węzła ( ok. 1 km/h), manewr został wykonany w czasie nie dłuższym niż 3 minuty, wyznaczono odpowiednio wcześnie osoby do podjęcia „człowieka za burtą”, w najdogodniejszym miejscu w zależności od konstrukcji jachtu, podjęto go z wody na pokład, udzielono „człowiekowi” niezbędnej pomocy, utrzymano zdolność manewrową jachtu przez cały czas manewru.
d) dojście do boi
nastąpił wybór sposobu wykonania manewru i podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do manewru, jacht zatrzymał się przy boi w odległości skutecznego zasięgu bosakiem, a boja znajduje się przed dziobem lub przy burcie do wysokości want, zacumowano jacht poprawnie do boi i dokonano klaru jachtu,
e) odejście od boi
nastąpił wybór sposobu wykonania manewru i podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do manewru, jacht po oddaniu cumy dziobowej biegiem wstecznym odszedł od boi i ustawił się na zadanym halsie,
f) postawienie na kotwicy
nastąpił wybór miejsca do wykonania manewru i podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do manewru, jacht zatrzymał się w wybranym miejscu w linii wiatru, rzucono kotwicę, luzując linę kotwiczną jacht na biegu wstecznych odszedł na określoną odległość, po zatrzymaniu jacht został poprawnie sklarowany,
g) zejście z kotwicy
nastąpił wybór sposobu wykonania manewru i podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do manewru, po wyrwaniu kotwicy jacht odszedł na zadany kurs, dokonano klaru kotwicy i liny kotwicznej

3. SZKOLENIE NA PATENT JACHTOWEGO STERNIKA MORSKIEGO

Osoba odbywająca szkolenie na patent Jachtowego sternika morskiego powinna opanować wiedzę i umiejętności praktyczne umożliwiające bezpieczne prowadzenie jachtu żaglowego po wodach morskich w zakresie uzyskiwanych uprawnień.
Warunkiem przystąpienia do szkolenia w Systemie HALS na patent Jachtowego sternika morskiego jest posiadanie patentu Żeglarza jachtowego lub certyfikatu HALS Żeglarza morskiego.

3.1. Wiedza teoretyczna

1. Wiadomości o jachtach żaglowych
1.1. Budowa i nazewnictwo podstawowych części składowych jachtu morskiego i jego osprzętu. Główne parametry jachtu morskiego.
1.2. Zasady obsługi instalacji oraz urządzeń jachtu morskiego.
1.3. Ocena stanu technicznego wyposażenia jachtu wymienionego w karcie bezpieczeństwa i aktualność atestów.
1.4. Eksploatacja silnika:
– zasady obsługi silnika wysokoprężnego oraz jego podstawowe parametry techniczne,
– dobór materiałów eksploatacyjnych,
– zasady bezpieczeństwa przy obsłudze napędów jachtowych.
– zasady eksploatacji instalacji elektrycznej (akumulatory, alternator lub prądnica, rozrusznik).
1.5. Zasady eksploatacji instalacji elektrycznej (akumulatory, alternator lub prądnica, rozrusznik).
1.6. Rodzaje morskich jachtów żaglowych. Podział ze względu na budowę, osprzęt i eksploatację.
2. Teoria żeglowania
2.1. Stateczność i pływalność jachtu morskiego.
2.2. Żeglowanie na fali, siły działające na jacht.
3. Nawigacja
3.1. Kształt i wymiary Ziemi, podstawowe pojęcia i jednostki stosowane w nawigacji.
3.2. Mapy morskie, klasyfikacja, konstrukcja, skala, zakres informacji, używane skróty i oznaczenia.
3.3. Magnetyzm ziemski i magnetyzm własny jachtu:
– deklinacja, sposób zapisu na mapach morskich polskich i angielskich i obliczanie jej aktualnej wartości,
– określanie dewiacji, sporządzanie wykresów i tabelek dewiacji.
3.4. Kursy i namiary kompasowe, magnetyczne i rzeczywiste.
3.5. Prędkość i droga jachtu: jednostki prędkości, kąt drogi po wodzie i nad dnem, poprawka na wiatr (dryf) i poprawka na prąd (znos).
3.6. Pozycja jachtu: zliczona, obserwowana, prawdopodobna. Zasady określania pozycji.
3.7. Instrumenty nawigacyjne i zasady ich użytkowania: kompas, log, sonda, GPS.
3.8. Zasady prowadzenia dokumentacji nawigacyjnej rejsu.
3.9. Systemy nawigacyjne, elektroniczna aparatura nawigacyjna.
4. Locja
4.1. Oznakowanie nawigacyjne wód morskich i miejsc niebezpiecznych. System IALA.
4.2. Locje, spisy świateł i spisy sygnałów nawigacyjnych (polskie i angielskie).
4.3. Znajomość zjawiska pływów i prądów pływowych, tabele pływów..
4.4. Przygotowanie nawigacyjne wyjścia i wejścia do portu.
5. Przepisy
5.1. Wykaz polskich państwowych przepisów dotyczących żeglugi morskiej jachtów żaglowych.
5.2. Prawa i obowiązki kapitana jachtu. Zakres uprawnień żeglarskich wynikających z aktualnie obowiązujących przepisów.
5.3. Międzynarodowe Przepisy o Zapobieganiu Zderzeniom na Morzu.
5.4. Postępowanie po wypadku morskim lub awarii.
5.5. Przepisy regulujące sprawy bezpieczeństwa żeglugi jachtów żaglowych w zakresie środków ratunkowych, przeciwpożarowych, łączności i sygnalizacji.
5.6. Postępowanie po wypadku morskim lub awarii, holowanie i pilotaż, ubezpieczenia, umowa ratownicza.
5.7. Przepisy nadzoru technicznego w zakresie dokumentacji klasyfikacyjnej jachtu.
5.8. Przepisy i zwyczaje żeglarskie ujęte dobrą praktyką morską i etykietą jachtową.
6. Sygnalizacja, łączność
6.1. Podstawy systemu GMDSS:
– umiejętność nawiązania łączności za pomocą radiotelefonu VHF,
– łączność poprzedzona sygnałami MAYDAY, PANPAN, SECURITE,
– podstawowa umiejętność wzywania pomocy i korespondencji w niebezpieczeństwie za pomocą radiotelefonu w języku polskim i angielskim.
6.2. Sposoby wzywania pomocy.
6.3. Znajomość wybranych flag MKS.
6.4. Znajomość zasad obsługi i umiejętność prawidłowego użycia: pławki dymnej, rakiety spadochronowej i innych środków pirotechnicznych dostępnych na jachcie.
7. Ratownictwo
7.1. Zasady bezpieczeństwa na jachcie morskim.
7.2. Środki bezpieczeństwa na jachcie morskim: liny bezpieczeństwa, szelki bezpieczeństwa, kamizelki ratunkowe, koła ratunkowe, tratwa ratunkowa, pławka EPIRB, transponder radarowy SART.
7.3. Postępowanie w przypadku awarii, pożaru, kolizji lub wypadku. Holowanie jachtu w sytuacjach awaryjnych.
7.4. Postępowanie w przypadku alarmu „człowiek za burtą”.
7.5. Udzielanie pierwszej pomocy przedmedycznej. Wyposażenie apteczki jachtowej. Hipotermia, pierwsza pomoc w przypadku hipotermii.
7.6. Porozumiewanie się ze stacjami ratownictwa brzegowego, sposoby porozumiewania się ze statkami lub śmigłowcami udzielającymi pomocy, znajomość techniki udzielania pomocy.
7.7. Morskie służby ratownicze (SAR), zasady współdziałania z nimi.
7.8. Sztrandowanie i ewakuacja załogi.
8. Meteorologia
8.1. Właściwości powietrza. Znajomość podstawowych zjawisk meteorologicznych.
8.2. Skala Beauforta. Współdziałanie morza i atmosfery: skala stanu morza, umiejętność oceny stanu morza na podstawie oceny wyglądu powierzchni morza, znajomość rodzajów fal, parametrów fali i ich zależności od głębokości morza, siły wiatru i czasu jego oddziaływania.
8.3. Lokalna cyrkulacja powierza, wiatry regionalne.
8.4. Globalna cyrkulacja powierza na kuli ziemskiej. Masy powietrza.
8.5. Chmury: znajomość rodzajów chmur wg klasyfikacji międzynarodowej i ich podział.
8.6. Układy baryczne: niż, wyż, zatoka, klin, siodło.
8.7. Fronty atmosferyczne. Zjawiska im towarzyszące.
8.8. Określanie pozycji jachtu względem najbliższego układu barycznego i frontów atmosferycznych.
8.9. Mapy synoptyczne: analiza treści map synoptycznych, ustalenie przypuszczalnego kierunku przemieszczania się niżów i frontów atmosferycznych, stref opadów i obniżonej widzialności oraz kierunku i siły wiatru, przewidywanie rozwoju sytuacji pogodowej na podstawie analizy kilku kolejnych map pogodowych.
8.10. Prognozy pogody i komunikaty meteorologiczne. Umiejętność wybrania na podstawie polskich i angielskich spisów sygnałów radiowych danych stacji nadających komunikaty pogodowe, umiejętność odbioru i zanotowania treści komunikatu, zasady działania i obsługi systemu „Navtex”. Portale internetowe prognoz pogody.
9. Zasady manewrowania jachtem morskim
9.1. Cumowanie i kotwiczenie.
9.2. Manewry pod żaglami i na silniku.
9.3. Żeglowanie na wodach pływowych.
9.4. Żegluga w wąskich przejściach i kanałach.
9.5. Planowanie rejsu, przygotowanie jachtu i załogi.
9.6. Żeglowanie w bardzo trudnych warunkach pogodowych. Zasady sztormowania.

3.2. Umiejętności praktyczne

3.2.1. Umiejętności nawigacyjne
– Prowadzenie nawigacji na wodach pływowych
– Korzystanie z systemu GPS
– Obsługa urządzeń łączności ze szczególnym uwzględnieniem prawidłowej procedury wzywania pomocy
– Korzystanie z wydawnictw nawigacyjnych (polskich i anglojęzycznych)
– Nawigacyjne przygotowanie rejsu.
3.2.2. Umiejętność wykonywania następujących czynności eksploatacyjnych na jachcie
morskim
– Obsługa żagli, osprzętu i podstawowych urządzeń na jachcie morskim z zachowaniem zasad bezpieczeństwa
– Obsługa silnika
– Poprawny dobór żagli i regulacja powierzchni ożaglowania
– Obsługa kotwicy
– Obsługa instalacji jachtowych
– Taklowanie jachtu, klar jachtu
– Przygotowanie jachtu do wypłynięcia, sprawdzenia stanu technicznego jachtu i jego wyposażenia z uwagi na bezpieczeństwo żeglugi
– Przygotowanie jachtu do żeglugi w trudnych warunkach pogodowych.
3.2.3. Umiejętność wykonywania następujących czynności i manewrów jachtem morskim
1. Cumowanie, fercholung, overholung.
2. Kotwiczenie, stanie na boi.
3. Manewry i czynności na silniku:
– trzymanie kursu
– zmiana kursu
– zacieśniona cyrkulacja
– bieg wsteczny
– regulacja prędkości
– odejście od nabrzeża
– dojście do nabrzeża
– dojście do boi
– odejście z boi
– stanięcie na kotwicy
– zejście z kotwicy
– alarm „człowiek za burtą”
– holowanie pojedynczego jachtu
4. Manewry i czynności pod żaglami
– trzymanie kursu
– regulacja prędkości,
– zmiana kursu (odpadanie, ostrzenie),
– zacieśniona cyrkulacja,
– zwrot przez sztag,
– zwrot przez rufę,
– stawanie w dryf.
– alarm „człowiek za burtą”
– dojście do boi,
– odejście od boi,
– stawanie na kotwicy,
– zejście z kotwicy,
– odejście od nabrzeża
– dojście do nabrzeża

3.3. Normy i zalecenia

1. Szkolenie ma się odbywać na wodach morskich. Podstawowym jachtem do szkolenia praktycznego z manewrowania pod żaglami i na silniku ma być jacht morski typu slup o długości kadłuba minimum 9 m. wyposażonym w silnik stacjonarny. Zaleca się, aby długość kadłuba jachtu nie przekraczała 15 m. Zaleca się wykorzystanie dodatkowo w szkoleniu praktycznym jacht morski typu kecz lub jol.
2. Łączny czas szkolenia pojedynczej osoby kierującej jachtem, nie może być krótszy niż 10 godzin.
3. Podczas szkolenia praktycznego wszystkie osoby mają mieć założone kamizelki ratunkowe zgodne z obowiązującym i przepisami i normami.
4. Szkolenie praktyczne powinno odbywać się przy sile wiatru 1-5 °B. Szkolenie przy sile wiatru 6 °B powinno zawierać tylko elementy nauki żeglowania w trudnych warunkach pogodowych..
5. Nabrzeże lub pomost wykorzystywany do szkolenia praktycznego powinien być o długości co najmniej 25 m, wyposażony w poprawne urządzenia cumownicze. Głębokość wody przy pomoście powinna pozwalać bez zakłóceń wykonywać szkoleniowe manewry. Nabrzeże lub pomost powinien spełniać wszystkie warunki bezpiecznego przebywania na nim osób odbywających szkolenie.
5. Akwen szkoleniowy powinien pozwalać bez zakłóceń prowadzić szkolenie praktyczne. Na akwenie szkoleniowym powinna być umieszczona co najmniej jedna boja manewrowa.
6. Podczas szkolenia powinna być przygotowana do natychmiastowego użycia motorówka ratownicza.

3.4. Definicje dotyczące prawidłowego wykonywania manewrów jachtem morskim

1. Osoba kierująca jachtem morskim podczas wykonywania manewrów powinna:
– dowodząc załogą obsługiwać urządzenie sterowe i silnik lub polecić obsługę urządzenia sterowego i silnika jednemu z członków załogi,
– wydaje komendy i polecenia załodze zgodnie z obowiązującym systemem komend,
– nie wydaje sobie komend,
– wykazuje umiejętność kierowania i planowania pracy załogi,
– wydaje komendy i polecenia we właściwym momencie oraz egzekwuje ich wykonywanie.
2. Brak komend i poleceń wydawanych załodze przez kierującego jachtem jest traktowane, jako brak umiejętności z zakresu kierowania pracą załogi.
3. Członek załogi powinien:
– prawidłowo wykonywać polecenia i komendy kierującego jachtem,
– prawidłowo odpowiadać na komendy,
– posiadać umiejętność prawidłowego zachowania się podczas alarmu „człowiek za burtą”
– posiadać umiejętność prawidłowego ustawienie żagli w stosunku do kierunku wiatru,
– prawidłowo obsługiwać urządzenie sterowe i silnik.
4. Podczas wykonywania manewru alarm „człowiek za burtą” za właściwą burtę, którą podchodzi się do „człowieka za burtą” rozumie się burtę zawietrzną.
5. Za prawidłowe wykonanie manewrów pod żaglami uważa się:
a) zwrot przez sztag
jacht zmienił hals przechodząc linię wiatru dziobem z zachowaniem zdolności manewrowej w ciągłej, nie przerwanej cyrkulacji, z kursu ostry bajdewind na kurs ostry bajdewind przeciwnego halsu,
b) zwrot przez rufę
jacht zmienił hals przechodząc linię wiatru rufą w ciągłej, nie przerwanej cyrkulacji, z kursu pełny baksztag na kurs pełny baksztag przeciwnego halsu,
c) stawanie w dryf
jacht z dowolnego kursu bez luzowania foka i luzując grota rozpoczął cyrkulację na wiatr, przeszedł linię wiatru i mając całkowicie wyluzowany szot grota i zablokowany szot foka jacht ustawił się burtą do wiatru, następnie po przełożeniu i zablokowaniu steru na przeciwległej burcie jacht rozpoczął dryf,
d) odejście od nabrzeża
jacht został sprawdzony pod względem sprawności technicznej oraz niezbędnego wyposażenia, po analizie kierunku i siły wiatru oraz usytuowania jachtu przy nabrzeżu, został dokonany wybór bezpiecznego i skutecznego manewru, nastąpił podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do manewru, po oddaniu cum i uzyskaniu prędkości manewrowej odszedł bezpiecznie od nabrzeża z wykorzystaniem co najmniej jednego żagla i popłynął na zadanym halsie.
e) dojście do nabrzeża
jacht został wstępnie przygotowany do manewru, po analizie kierunku i siły wiatru oraz wolnych miejsc przy nabrzeżu zostało wybrane miejsce oraz sposób bezpiecznego i skutecznego dojścia w to miejsce, nastąpił podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do wybranego manewru, jacht doszedł bezpiecznie w wybrane miejsce do nabrzeża z wykorzystaniem co najmniej jednego żagla, został poprawnie zacumowany,
f) alarm „człowiek za burtą” (manewr pętla rufowa)
ogłoszono alarm, wyrzucono prawidłowo środek ratunkowy, wyznaczono obserwatora, jacht obrał kurs ostry bejdewind został uruchomiony silnik, po nabraniu odpowiedniej wysokości odpadł i wykonał zwrot przez rufę , następnie wyostrzył i obrał kurs bejdewind na „człowieka za burtą”, zmniejszając prędkość jacht podpłynął do „człowieka” kursem bajdewind, właściwą burtą z prędkością ok. 0.5 węzła (ok. 1 km/h), czas całego manewru nie powinien przekroczyć 5 minut, w trakcie manewru wyznaczono odpowiednio wcześnie osoby do podjęcia „człowieka” i w najdogodniejszym miejscu w zależności od konstrukcji jachtu, podjęto go z wody na pokład, udzielono „człowiekowi” niezbędnej pomocy, utrzymano zdolność manewrową jachtu przez cały czas manewru. Dopuszcza się w trakcie manewru wykonanie jeszcze jednego zwrotu, zwrotu przez sztag, a także wspomaganie się silnikiem, przy zachowaniu wszystkich innych zasad prawidłowego wykonanie tego manewru,
g) alarm „człowiek za burtą” (z wykorzystaniem dryfu)
ogłoszono alarm, wyrzucono prawidłowo środek ratunkowy po nawietrznej „człowieka”, jacht został postawiony w dryf i został włączony silnik, jacht będąc w dryfie podpłynął w pobliże „człowieka” na odległość pozwalająca podać rzutkę „człowiekowi”, wyznaczono odpowiednio wcześnie osoby do podjęcia „człowieka” i w najdogodniejszym miejscu w zależności od konstrukcji jachtu, podjęto go z wody na pokład, manewr został wykonany w czasie nie dłuższym niż 5 minut, udzielono „człowiekowi” niezbędnej pomocy, jacht przez cały czas manewru był postawiony w dryf., dopuszcza się wspomaganie silnikiem w trakcie wykonywania manewru,
h) dojście do boi
nastąpił wybór sposobu wykonania manewru i podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do manewru, jacht zatrzymał się przy boi w odległości skutecznego zasięgu bosakiem, a boja znajduje się przed dziobem lub przy burcie do wysokości want, zacumowano jacht poprawnie do boi zrzucono żagiel i poprawnie sklarowano jacht,
i) odejście od boi
nastąpił wybór sposobu wykonania manewru i podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do manewru, po postawieniu żagla i oddaniu cumy dziobowej jacht odszedł od boi na biegi wstecznym i ustawił się na zadanym halsie,
j) postawienie na kotwicy
nastąpił wybór miejsca do wykonania manewru i podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do manewru, jacht zatrzymał się w wybranym miejscu w linii wiatru, rzucono kotwicę i luzując linę kotwiczną jacht na biegu wstecznych odszedł na określoną odległość, po zatrzymaniu zrzucono żagiel a następnie jacht został poprawnie sklarowany,
k) zejście z kotwicy
nastąpił wybór sposobu wykonania manewru i podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do manewru, po postawieniu żagla i wyrwaniu kotwicy jacht odszedł na zadany hals, dokonano klaru kotwicy i liny kotwicznej.
6. Za prawidłowe wykonanie manewrów na silniku uważa się:
a) odejście od nabrzeża
jacht został sprawdzony pod względem sprawności technicznej oraz niezbędnego wyposażenia, po analizie kierunku i siły wiatru oraz usytuowania jachtu przy nabrzeżu został dokonany wybór bezpiecznego i skutecznego manewru, nastąpił podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do manewru, jacht po oddaniu cum i uzyskaniu prędkości manewrowej odszedł bezpiecznie od nabrzeża i popłynął wybranym kursem,
b) dojście do nabrzeża
jacht został wstępnie przygotowany do manewru, po analizie kierunku i siły wiatru oraz wolnych miejsc przy nabrzeżu zostało wybrane miejsce oraz sposób bezpiecznego i skutecznego dojścia w to miejsce, nastąpił podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do wybranego manewru, jacht doszedł bezpiecznie w wybrane miejsce do nabrzeża, został poprawnie zacumowany i sklarowany,
c) alarm „człowiek za burtą”
ogłoszono alarm, wyznaczono obserwatora, podano środki ratunkowe po nawietrznej „człowieka za burtą” , wykonano poprawna cyrkulację i jacht podpłynął do „człowieka za burtą” kursem na wiatr, właściwą burtą z prędkością ok. 1 węzła ( ok. 0.5 m/s), w czasie nie dłuższym niż 3 minuty (na jachcie morskim nie dłuższym niż 5 minut), wyznaczono odpowiednio wcześnie osoby do podjęcia „człowieka za burtą” i w najdogodniejszym miejscu w zależności od konstrukcji jachtu, podjęto go z wody na pokład, udzielono „człowiekowi” niezbędnej pomocy, utrzymano zdolność manewrową jachtu przez cały czas manewru.
d) dojście do boi
nastąpił wybór sposobu wykonania manewru i podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do manewru, jacht zatrzymał się przy boi w odległości skutecznego zasięgu bosakiem, a boja znajduje się przed dziobem lub przy burcie do wysokości want, zacumowano jacht poprawnie do boi
e) odejście od boi
nastąpił wybór sposobu wykonania manewru i podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do manewru, jacht po oddaniu cumy dziobowej odszedł od boi na biegi wstecznym i ustawił się na zadanym kursie,
f) postawienie na kotwicy
nastąpił wybór miejsca do wykonania manewru i podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do manewru, jacht zatrzymał się w wybranym miejscu w linii wiatru, rzucono kotwicę i luzując linę kotwiczną jacht na biegu wstecznych odszedł na określoną odległość, po zatrzymaniu zrzucono żagiel a następnie jacht został poprawnie sklarowany
g) zejście z kotwicy
nastąpił wybór sposobu wykonania manewru i podział zadań dla załogi, jacht został przygotowany do manewru, po postawieniu żagla i wyrwaniu kotwicy jacht odszedł na zadany kurs, dokonano klaru kotwicy i liny kotwicznej